Yếu tố nào khiến cá mập ngại “đụng độ” với cá heo?
Cá heo – “Đối thủ” đáng gờm của cá mập
Vào ngày 1/7/2023, chương trình “Saved from a Shark” (Được cứu khỏi cá mập) của kênh National Geographic đã phát một tập phim kể về cuộc chạm trán của Martin Richardson với cá mập mako (Isurus oxyrinchus) khi đi bơi tại Biển Đỏ, Ai Cập. Theo Live Science, anh đã bị cá mập cắn khoảng 5 lần và đang chờ chết thì một chuyện kỳ lạ xảy ra.
“Không có lý do gì để con cá mập dừng lại. Tôi đã mất hơn 2 lít máu và bạn chỉ có khoảng 4,5 – 5 lít máu trong cơ thể. Tôi biết nó đang bơi vòng quanh mình và bắt đầu muốn từ bỏ mọi thứ”, Richardson nói.
Tuy nhiên, một đàn cá heo bất ngờ xuất hiện ngay phía sau Richardson và bất ngờ cá mập liền dừng tấn công rồi bỏ đi.
Trong một trường hợp khác được kể lại, một nhóm nhân viên cứu hộ đang bơi ngoài khơi bờ biển New Zealand thì bị một đàn cá heo bao vây. Họ không hề biết một con cá mập trắng lớn đang rình rập họ. Rob Howes, một trong những nhân viên cứu hộ dưới nước, cho biết một trong những con cá heo đực lớn hơn lao về phía anh, và sau đó anh nhận ra nó đang nhắm vào con cá mập đang đến gần. Con cá mập biến mất rất nhanh.
Todd Endris, 24 tuổi, quyết định đi lướt sóng cùng bạn bè. Trong lúc anh đang ở trên mặt nước, một con cá mập dài khoảng 4,5 m xuất hiện. Con cá mập tấn công anh tới 3 lần. Lúc Todd đã kiệt sức và nghĩ mình chết chắc, một đàn cá heo xuất hiện tạo thành vòng tròn bảo vệ quanh anh, cầm chân con cá mập đủ lâu để Todd đón được một cơn sóng bơi vào bờ cho bạn bè cấp cứu.
Các trường hợp trên cho thấy cá mập dường như “ngại” đụng độ với cá heo. Cá mập vốn là loài thống trị vùng biển rộng lớn, với vẻ ngoài đáng sợ và khả năng săn mồi tuyệt vời, chúng gieo rắc nỗi sợ hãi cho nhiều sinh vật dưới đại dương. Tuy nhiên, không phải mọi sinh vật đều dễ dàng trở thành con mồi của cá mập và cá heo là một trong số đó.
Những đặc điểm của cá mập và cá heo
Trước khi lý giải lý do vì sao cá mập lại sợ cá heo, hãy cùng tìm hiểu về 2 loài vật này.
Cá mập
Cá mập là một nhóm cá thuộc lớp Cá sụn. Theo viện nghiên cứu sinh vật biển, có khoảng 440 loài cá mập khác nhau sinh sống ở các vùng biển trên khắp thế giới. Loài cá mập voi là loài cá được cho là lớn nhất trong tất cả loại cá mập được biết đến. Chúng có kích thước trung bình đạt khoảng 14 mét, một số thậm chí có thể lên tới 18 mét. Tuy nhiên, cũng có nhưng loài cá mập có kích thước khiêm tốn hơn, cá mập lồng đèn là loài cá có kích thước nhỏ nhất, chỉ vào khoảng 15cm.
Dù có hơn 400 loài cá mập, nhưng chỉ 30 loài là nguy hiểm với con người. Theo thống kê, một năm cá mập tấn công khoảng dưới 100 người, chúng giết chết 12 người mỗi năm. Trong đó, cá mập hổ, cá mập bò đực và cá mập trắng lớn là những loài gây ra hầu hết các vụ tấn công con người. Chúng săn mồi có kích thước tương tự con người và có những vết cắn gây tử vong.
Cá heo
Cá heo là động vật có vú sống ở đại dương và sông nước có quan hệ mật thiết với cá voi. Có gần 40 loài cá heo thuộc 17 chi sinh sống ở các đại dương, số ít còn lại sinh sống tại một số con sông trên thế giới như sông Dương Tử, sông Amazon, sông Ấn, sông Hằng…
Thân hình cá heo thon dài, trơn nhẵn giúp cho cá bơi nhanh. Da có màu xám hoặc hơi xanh, đôi khi là những màu khác. Cá heo có khả năng nhìn không chỉ trong môi trường nước mà cả trên bề mặt nước. Chúng là dòng cá ăn tạp, có chiều dài cơ thể từ 1-10m. Cân nặng từ 40kg-10 tấn. Có khoảng 40 loài cá heo khác nhau, hầu hết chúng sống ở đại dương. Trong đó có khoảng 5 loài cá heo sống ở sông. Cá heo sinh con và nuôi con bằng sữa mẹ.
Lý do cá mập tránh né cá heo
Theo các chuyên gia hải dương học, cá mập thường tránh và chạy trốn khi gặp cá heo bởi 4 nguyên nhân sau.
Thứ nhất, cá heo được biết đến là loài thông minh, nhanh nhẹn và có khả năng xã hội cao khi sinh sống theo đàn. Nếu một con cá mập gặp phải một đàn cá heo, chúng sẽ dễ dàng bị đánh bại. Đặc điểm này giúp chúng có khả năng tự vệ trước cá mập một cách hiệu quả.
Thứ hai, bản thân cá heo sở hữu một thân hình mạnh mẽ, cơ thể linh hoạt với vây lưng giúp chúng bơi lướt nhanh, và làn da trơn nhẵn giảm sức cản của nước. Điều này khiến cho cá mập, mặc dù lớn và mạnh, nhưng lại khó có thể bắt kịp cá heo trong những pha rượt đuổi dưới nước.
Thứ ba, vũ khí lớn nhất của cá heo không nằm ở sức mạnh cơ bắp, mà là trí tuệ và khả năng phối hợp đồng đội. Khi đối đầu với kẻ thù, cá heo thường sử dụng chiến thuật số lượng, cùng nhau phối hợp tấn công mục tiêu, làm cho cá mập khó lòng đối phó. Chúng có thể sử dụng mõm cứng của mình để đâm vào bụng cá mập, nơi mềm yếu nhất, gây ra tổn thương nghiêm trọng hoặc thậm chí là tử vong.
Thứ tư, cá heo còn có khả năng bảo vệ nhau. Khi một thành viên trong đàn gặp nguy hiểm, các cá thể khác sẽ nhanh chóng hỗ trợ, tạo nên lực lượng mạnh mẽ có khả năng đẩy lùi bất kỳ kẻ săn mồi nào, kể cả cá mập. Đây là hình ảnh tuyệt vời của lòng đoàn kết và tinh thần tương trợ giữa các cá thể trong tự nhiên.
Thêm vào đó, cá heo còn được biết đến với lòng dũng cảm, không chỉ bảo vệ đồng loại mà còn bảo vệ con người khỏi các cuộc tấn công của cá mập. Điều này không chỉ chứng tỏ sức mạnh phi thường của cá heo mà còn là biểu tượng của lòng can đảm và tình bạn giữa loài vật và con người.
Tuy nhiên, vẫn có một số trường hợp cá mập quá đói hoặc khan hiếm thức ăn, nó có thể tấn công cá heo. Nhưng, trường hợp này có tỉ lệ thành công xảy ra cao hơn đối với những con cá heo bơi lạc đàn.
Cá mập và cá heo, hai sinh vật dưới đại dương, mỗi loài có những ưu điểm và sức mạnh riêng. Thế nhưng, khi đối đầu, không phải lúc nào sức mạnh cơ bắp cũng là yếu tố quyết định. Trí tuệ, khả năng phối hợp nhóm và sự linh hoạt là những yếu tố giúp cá heo có thể đối mặt và thậm chí là thắng lợi trước cá mập. Những cuộc đối đầu giữa cá mập và cá heo là những bài học sinh động về sự sống sót và thích nghi trong môi trường tự nhiên khắc nghiệt.
